Pesticiden en Gezondheid

door: Dick Hulsman

Bij onze dagelijkse maaltijden krijgen we kleine hoeveelheden pesticiden binnen: bij brood, groente en fruit. Vlees en zuivelproducten bevatten een toegestane hoeveelheid antibiotica. In de buitenlucht zitten chemische stoffen, die we via de ademhaling en de huid binnenkrijgen. Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden stelt, dat aangetroffen hoeveelheden geen gevaar vormen voor de volksgezondheid.
Het was nog niet bekend wat er gebeurt als je al deze kleine hoeveelheden bij elkaar optelt. Het Helmholz centrum voor milieuonderzoek in Leipzig heeft dat onderzocht (Artikel in Science van 17 oktober 2024, aangehaald door NRC).  De aangetroffen chemische stoffen in het bloed leken individueel zonder gevaar. Mengsels van die stoffen bleken de groei van gekweekte zenuwcellen te kunnen remmen of blokkeren, terwijl de individuele stoffen dat effect niet hadden. Het is treffend, dat de effecten zich precies manifesteren in het neurologisch gebied, het gebied van zenuwen.
Martina Vijver (hoogleraar ecotoxicologie aan de universiteit te Leiden) noemt het een belangrijk onderzoek. Zij houdt de bestrijdingsmiddelenatlas bij, die weergeeft welke middelen zijn aangetroffen in Nederlandse oppervlaktewateren. In de laatste update is voor het eerst ook het effect van mengsels van bestrijdingsmiddelen meegenomen. Zij zegt dat er op heel wat plaatsen mengsels extra risico geven, ook al blijven de afzonderlijke stoffen binnen de normen.
Het RIVM heeft enige jaren geleden onderzoek gedaan naar de verspreiding van pesticiden na besproeiing op de akkers. Het ontdekte dat de akkers nog veertien dagen uitdampen en dat pesticiden zich nog tot vijfhonderd meter verspreiden. Sporen van pesticiden werden getroffen in het huisstof van boerderijen en omwonenden. Tevens werden ze getroffen in de urine van boeren en omwonenden. De hoeveelheden zouden vallen binnen de risicogrenzen.
Toch bleven er twijfels. Het RIVM onderzoekt nu of mensen ziek worden door blootstelling aan bestrijdingsmiddelen. Dit onderzoek heet OBO-2 (Onderzoek bestrijdingsmiddelen en omwonenden). Ziekten: Parkinson, leukemie bij kinderen, leervermogen bij kinderen, lymfomen bij volwassenen, COPD, astma en acute en chronische klachten gemeld bij huisartsen.
Het doel van OBO-2 is bijdragen aan de verbetering van het toelatingsbeleid van bestrijdingsmiddelen. Dat moet ertoe leiden dat effecten op de gezondheid verdwijnen of tenminste verminderen. Hieruit blijkt dat het RIVM op zijn minst een ernstig vermoeden heeft dat er effecten op de gezondheid door gebruik van bestrijdingsmiddelen zijn. Het onderzoekt loopt nog tot 2031.
De GGD is behoedzaam: bestrijdingsmiddelen bevatten schadelijke stoffen, we weten alleen nog niet hoe groot het risico is voor de gezondheid. Probeer daarom zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen te gebruiken en binnen te krijgen. Eet bijvoorbeeld biologisch.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek geeft harde cijfers voor de kop van Noord-Holland. Ik vergeleek de cijfers van sterfte aan de ziekte van Parkinson, ziektes aan het zenuwstelsel en zintuigen en het totaal aan kwaadaardige ziekten tussen 1992 en 2023. In 2023 stierven 3,5 keer zoveel mensen aan Parkinson, 4,5 keer zoveel mensen aan ziekten aan het zenuwstel en de zintuigen en 1,65 keer zoveel mensen aan kwaadaardige ziekten en 5,67 x zoveel mensen aan ziekten van het bloed. Deze cijfers gelden voor de gehele kop van Noord-Holland inclusief het bollengebied.